PRÄTTIGAUER SAGEN
Dr Schlanggäbanner
Uf Saaser Alp (Albeina auf Madrisa) hed s früäjer en Huffn Schlanggä khan, diä heind viil Chüä gäbissn, wa denn elend dran värreckt sind. Äs Tagsch heind sch wägem säbä uf em Platz ä Versammlig khan. Zmitzt dinä in diä Vrsammlig hed schi ä faarende Schüäler ingmischt und hed gfreeged, wa sch da verhandlend?
Schi heiend äbä sövel Schlanggä uf dr Alp, heind sch mä zur Antwert gään.
Ja, däm well är schon abhälfä, aber äbä nu, wenn s gchein wissi Schlanggä drbii hei.
Nei, sägend druuf ab all, Wissä heiänd schi gcheini gsee.
Einä van dr Gmeind ischt mimme uuf und hed me d Marhä gäzeihed.
Där faarend Schüäler hed de es grossmächtigs Füür gmached uf dr Alp und imittn in ds Füür ä lengä Chänel inggricht.
De sind sch choon, Schlanggä va allnä Siitä, z Tuusigä, in dä Chännel iin und ins Füür. Und gätöönt hed s, bhüätisch…tzschschsch…………….dr Allmächtig!
Z letscht sind duä aber no drii Wissä choon. Wiä r sch gseen hed, ischt r an äs Laufä, nidschi as wiä dr Teüfel. Weer er über dn eerschtn grossen Bach gchoon, se weer er ggrettet gsin. Aber er ischt nuun bis an dn Bach gchoon.
Dört heind nä diä drii wissä Schlanggä bäzogn, sind mä di Bein nahi uuf gchräsmet, heind schi im um dä Gurgel und um Armä und Bein gringlet und nä gäbissn in all Glider, waa sch heind chönnä. Und är hed Schrei abglaan bis är tootä gsin ischt, das mä s wiit um gchöört hed und allnä dür Maarch und Bein ischt.
Sit duä heisst där Bach Schreierbach und uf Saaser Alp hed mä sitter gchein Schlanggä mee gseen.
Aus «Sagen aus Graubünden», Arnold Büchli. Erzählt von Christian Boner (1871-1955), etwas angepasst durch Marietta Kobald
Van dr toten Alp
Diä tot Alp - da wagst jetz keis Grüänäli mee - diä si früäjer eini van
dn grasriichschtn Alpen gsin.
Ämal ischt es alts Wibli uf diä Alp choon und hätti gääre em bitz Milch khan. Dr Senn hed schä am Aarm uus gfüärt vür d Hütte an de Schwiischottetrog und hed gseid: Da chascht trihän.
Duä hed schi das Fräöli ufggricht und ggrüäft: «Mutternä und Ritz und Masseggä söllend verfluächt sin!»
Duä ischt dr Hirt us dr Hüttn usser gsprungen und hed ggrüäft: «Mutternä und Ritz söllend nid verfluächt siin -!» «Masseggä» ischt er nümmä z säge choon. Är ischt wiä än gfellti Tannä umghiit und gstorbä.
Sit duä wagsend d Masseggä uf der Alp nuun asä dürr.
Masseggä: Isländisch Moos
Aus «Sagen aus Graubünden», Arnold Büchli
Ds Toutavolch
​
As ischt wider amaal Spaatherbscht gsin und Jöusch hed noch im Wäschchruut in dr Vorwinterig uusgfueteret. In der Ziit ischt är sälten daheimet uf Jaruschgel z gseen. Är bliibt bis gäged Wienacht hajinna, leid noch vorjeerigan Mischt an, saaget und schiitet Holz zum Chochen und für dn Gussofen im Stubji, schedlet ätta ättes, wenns ma grad drum ischt und schlaaft viil. Im Gaden gids noch nüt z Mälchen, und je speiter dassr am Morged ga fuetera geid, deschto begärter ischtr bin dn Tieri gsin.
D Frau mit dn drii Bueban ischt mit ama zümpftiga Rucksack mit Verpflägig uufchoun. As ischt a Sunntig und entsetzli schlächts Wätter angseid gsin. Afa am Namaränd heds angfangen Schneerueten und gschwind drüberab au zümpftig gschniit. Jöusch ischt albig wider uus vor d Hütta und gschwind drüberab wider zrugg choun. D Familia ischt au langsam uurüebigi choun und schini Frau hed schi grichtet zum hein gaan. „Etza is bereits z spaat. As hed z viil Schnee härgwourfen und bin däm Schwiiwätter laan i eu hüt nümma uus uf Jaruschgel. Ier müesst gwüss da übernachten und moura luege mr denn wiiter“, seid Jöusch. Di Bueba heind noch as bitschi ummergmuulet und ds Fraueli hed au nid grad di bescht Luuna gchan. Gnützt heds schii nüüd in d Fäckti z sperzen. D Natur ischt wider amal stercher gsin as mier Menscha. Schi sind denn früe ga liggen. Nun noch grad Jöusch ischt bin pfunzligem Cherzaliecht uufgabliben. En Ggugscha, fascht wie im Höuchwinter, hed um di Gwätti gapfiffen und an dn Pälggen grottlet. Asie ischt derbii fascht ds Cherzaliecht uusgangen. Ds Hundswätter hed Jöusch nid nammisch gstöört. Zum Angschten hedr da hajobna bim Uusfueteren afa z viil arläbt. Är nümmt an alti Ziitig, war bschtimmt afa hundert Mal gläsen hed, und bletteret drin ummer. Zum Läsen is ma die Nacht nid drum gsin. Di Ggugscha dussna ischt, wenn eis, noch stercher choun und war d Hüttatür offen tued, heds ma dn Schnee ins Gsicht gapfuufet. Gschwindhaft hedr di Tür wider zuegschlagen und ischt wider iin. D Cherza uf em Tisch hed dr Luft uusgablasen und es ischt stockduuchel gsin. Uf eimal is rüebig worden, fascht schon an gspenschtischi Rue. Nun noch dr Schnuuf van dn Goufa und dr Frau uf dn Pritschen hedr gchöurt.
Är hocket in dr Düüchli und stieret vor schich hin. Uf eimal gchöurt är va wiit häär ättes wie Wintergschäll va Rösser und drzwüschet albig wider as Gschnorr vara Tschuppa Lüüt. Verstanden hedr zwar nüüd, ischt aber sicher gsin, dass das menschlichi Stimma siin müessend. Där Chrach chunnt neicher und neicher. Vor dr Hütta hört s uf eimal uuf. An dr Wand tschätteret di alt Schwarzwälderuur zwölfi, und alls ischt wider mügslistill gsin. Das ischt sicher ds Toutavolch, mit em Sägasamaan, wa um die Ziit wider underwägs ischt. Är meint ds Chlepparen und Pfingen van ungöuleten Gleich z gchöuren. As geid ma chalt dür da Rügg ab. Dür ds Pfäntschter uus gsied är nun ganz schwach an Schümmel. Das ischt sicher Rösslihapp, där ungfraut Kärli, wa Nacht für Nacht mit schiim Ross underwägs sin muess. Grad drnäbed Mariji, die verdaalisch Häx, wa dr ganz Läbtig nüd andrischt gatan hed, as andri z plagen. Är hed schi ingabildet, grad en Tschuppen van denan z gseen, wa afan lengscht gstoorben sind.
Ds Grüüsch vam Sägasamaan ischt wider stercher choun. Är muess jeden Augenblick bir Türschlütza siin. „Wär würdr etza van ünsch mitnän?“, geids ma dür dn Chopf. Schini Familia hed zwar nie zun dena gchöurt, wa all Sunntig dm Pfarrer naagloffen sind, aber grad schlächt tondera sindsch in dr Vergangenheit au wider nid gsin. Är zitteret am ganza Liib. Etz hedr würkli Angscht gchan. Da chunnt ma uf eimal z Sinnd, was ds Uurnaani amal arzellt hed. Mit dm Zeigfinger var rächten Hand as Chrütz uf d Stirnen und uf jeden Schue zeichnen chönni ds Böuscha vertriiben. Gschwind macht är ds Chrüzzeichen und dussna is uf Chlapf mügsli still choun. Asoo gspenstisch ruehig, dass ma an Muus gchöurt hätti hueschten.
Är ischt am Tisch ghocket bisr ingnäpset ischt. Aso hed na am Morged schini Frau und di Goufa gfunden. Van däm, war di letscht Nacht arläbt hed, hedr aber niemet ättes arzellt.
Peter Guler-Lutz, 1942, Klosters-Monbiel/Klosters Aeuja
Anmerkung der Redaktion: Der Autor schreibt „ou“, wie es seiner Aussprache entspricht. Diese „Zerdehnung“ der langen Vokale ist nach seinen Angaben nur noch wenigen Bewohnern von Klosters bekannt.
